Informazzjoni utli ghall-qarib

Inti importanti mhux biss bhala qarib imma wkoll bhala individwu. Din il-pagna hija mahsubha sabiex isservi ta’ gwida ghall-qraba ta’ persuni bi problemi ta’ sahha mentali.

Learn more

Il-persuna responsabbli ghall-kura

Jekk u sakemm il-pazient ma ikollux il-kapacità mentali li jifhem xi informazzjoni dwar id-drittijiet tieghu, din l-informazzjoni ghandha tigi kkomunikata fi zmien 24 siegha lill-persuna responsabbli li tiehu hsiebha.

Il-persuna responsabbli ghandu ikun persuna li tkun residenti ordinarjament f’Malta, li zzomm relazzjoni personali mill-qrib mal-pazient u turi thassib ghall-gid tieghu.

Il-persuna responsabbli ghall kura ghandha tkun persuna mahtura bil-miktub mill-pazjent biex tagixxi f’ismu. Meta l-pazjent ikun nieqes mill-kapacità mentali, jew jongos milli jahtar persuna responsabbli bil-miktub, il-persuna responsabbli ghandu minghajr pregudizzju jkun fl-ordni li gej:

a) ir-ragel jew il-mara, jew
b) ulied li ghandhom aktar minn tmintax-il sena; jew
c) xi genitur b’kunsens reciproku; jew
d) habib qrib jew qarib iehor tal-pazient; jew
e) f’ dawk il kazijiet fejn persuna responsabbli ma tistax tigi identifikata, professionist fil-kura tas-sahha ghandu jinhatar mill-Kummissioni biex jassumi rwol ta’ persuna responsabbli

II-persuna responsabbli ghall-kura

II-persuna responsabbli ghall-kura ghandha:

(a) tkun infurmata mill-ispecialista responsabbi jew minn membru tat-tim multidixxiplinarju dwar id-drittijiet tal-pazjent, is-servizzi u l-appogg disponibbli biex jehu hsieb il-persuna;
(b) ikollu access ghal dawn is-servizzi;
(c ) tippartecipa fil-formulazzioni tal-pian ta’ kura multidixxiplinarja;
(d) tkun infurmata fil-pront u tinghata gwida adegwata dwar kif tappoggia u tiehu hsieb ahjar lill-pazient.

Id-dmirijiet tal-persuna responsabbli

Izzomm kuntatt regolari mal-psikjatra/tabib u/jew membru tat-tim tieghu
Tattendi wardrounds, reviews jew appuntamenti ora relatati mas-sahha mentali tal-garib tieghu b’kunsens biex tkun involut fil-pian ta’ kura tal-persuna li ged tiehu hsieb.
Tara kif il-persuna qed tqatta’ l-hin matul il-gurnata
Taghti kas it-tehid tal-medicina u xi sintomi li l-persuna qed tesperienza
Tiehu rendikont tal-attendenza l’appuntamenti mill-persuna
Mexxi l-appuntament ahal aktar kmieni jekk tara li l-qarib mhux seijer jew ihossu tajeb. Meta persuna tfiltex l-ghajnuna kmieni ma thallix il-problemi jikbru
Aghti kontribut wagt dawn l-appuntamenti ahax inti l-aktar li taf il-persuna
Ipprepara u ikteb minn qabel l-appuntament dak kollu li trid tiddiskuti mal-psikjatra/tabib u/jew membru tat-tim halli ma tinsa xein u tkun preparat
Ghandek dritt tkellem lill-professur iew professionisti ohra involuti wahdek

Id-drittijiet tal-persuna responsabbli

Ghandek dritt li:

Thossok b’sahhtek u li ssib is-sapport necessariu
Tfittex l-ghajnuna professionali mehtiega gha il-mard mentali huwa bhal mard fiziku
Ikollok access ghall-informazzioni adegwata biex tkun tista tiehu decizioniiet infurmati
Tifher il-kundizzioni li jesperienza l-qarib biex tghin lil persuna ahjar
Tistaqsi ghal ghajnuniet ora
Tkun stmata
Titlob pian dwar il-kontinwazzioni ta’ kura lit-tim multidixxiplinariu

Importanti li tiehu hsieb tieghek innifsek. Dan billi ma thallix il-kumplessità tas-sitwazzjoni tbiddel il-hajja personali tieghek.

X'tista' thoss?

Ghejja, frustrazzjoni, konfuzjoni, rabja, qtiegh il-qalb u dwejjaq huma emozzjoniet inevitabbli. Huwa ta’ gid kbir li inti tesprimi l-emozzjoniet fieghek, anke jekk negattivi, ma’ persuni ta’ fiducia tieghek.

Toqghodx lura milli tiftah 1albek u titkellem dwar dak li qed jinkwetak ma' persuni li tafda

X'ghandek taghmel fi krizi?

Jekk qatt m’uzait is-servizzi tas-sahha mentali pubblici, mur l-emergenza tal-isptar Mater Dei mal-persuna li ed tesperienza krizi u itlob l-ghajnuna ta’ psikiatra. Wara I-vizta mill-psikjatra ta’ Mater Dei ha igi deciz flimkien maghkom it-trattament. Il-psikjatra bi qbil mal-individwu ista’ irreferih lit-tim tas-CRHT ahal interventi urgenti u effettivi fid-dar u jew fil-komunità. Dan biex jigi prevenut d-dhul fl-isptar u l-process ta’ rkupru jsir aktar f’qasir zmien u b’mod komdu.

Is-servizz tal-CRHT iservi wkoll ta’ mediatur bein Lindividwu fi krizi u s-servizzi lokali. Is-servizz opera min tim kliniku ta’ 8 infermiera, 2 specialisti psikiatrici u 2 konsulenti psikiatrici mit-Tnejn sal-Hadd bejn is-07:00 ta’ filghodu u s-18:00 ta’ filghaxija mill-CRHT Clinic, barra l-isptar Monte Karmeli.

Kura fl-isptar

Meta I-persuna tkun ta’ riskju ghaliha nifisha u jew ghal haddiehor il persuna ikollha bonn kura volontaria jew involontaria gewwa spar.

Il-persuna tista’ tigi rikoverata gewwa Mount Carmel Hospital fein il-persuna tista’ tinzamm ahal kura mehtiega sakemm il-qarib tieghek jhossu ahjar. Ghandek dritt u dmir li zur il-garib gewwa l-isptar. Importanti li wiehed ma joqghodx lura milli jaghmel uzu mis-servizzi msemmija hawn taht.

X'taghmel meta I-qarib johrog mill-isptar?

Meta l-persuna tohrog mil-isptar tista’ tkompli tibbenefika mis-servizz tas-sahha mentali fil-komunità permezz tal-mental health clinics fejn wiehed isib psikjatri, psikologisti, infermieri, social workers u outreach teams. Hemm ukoll il-community rehabilitation centres fejn wiehed jista’ jibbenefika mill-ghajnuna l’occupational therapists. Dawn is-servizzi mqassma madwar Malta biex il-persuna terga’ takkwista certu hiliet biex tghix hajja kemm ista’ ikun indipendenti u sinifikanti fil-komunità.

Biex persuna tuza s-servizzi tas-sahha mentali fil- komunità ikun hemm bonn ta’ ‘referral ticket’ mit-tabib tal-familja, tac-centru tas-sahha jew konsulent. Ir-referral ticket intbaghat jew ittiehed fil-mental health clinic u wara jinghata I ewwel appuntament.

Taghrif iehor

Akar kemm il-persuna li tesperienza problemi ta’ sahha mentali tinvolvi ruhha f’attivitajiet li jinteressawha u li joghgbuha hemm cans akbar li tibda thossha ahjar. Ghalhekk tajjeb li bhala qarib tinkoraggixxi lil persuna biex tinvolvi ruhha fil-kura personali taghha, f’oghol tad-dar, attività fizika jew sport, edukazzioni, xoghol (anke volontarju), tohrog, tintaqa’ ma’ hbieb u tissieheb ma’ xi grupp, fost l-ohrain.

Dawn I-attivitajiet japplikaw ghal kura tal-qarib ukoll biex tiehu hsieb sahhtek u taljena rasek mid-diffikultajet li jgibu maghhom il-problemi tas-sahha mentali.